Ongelooflijk hoeveel de hashtag #vanhetgaslos op dit moment losmaakt in de media. Waar vorig jaar gasloze wijken nog niet eens wettelijk waren toegestaan worden nu in het kader van het klimaatakkoord alle zeilen bijgezet. Een verbod op de CV ketel lijkt haast onvermijdbaar en de warmtepomp wordt alom bejubeld. Zoals ik al
eerder schreef wil ik al drie jaar graag de volgende stap in energiebesparing in ons huis realiseren. Een warmtepomp lijkt mij een reëel alternatief maar het vinden van een installateur met kennis en de wil om ons "oude" huis te verwarmen met lage temperatuur warmte en een warmtepomp is tot nu toe niet echt gelukt. Wel ben ik veel wijzer geworden over het begrip warmtepomp en die kennis wil ik graag delen. Graag verwijs ik naar de
zeer goede pagina van Milieucentraal over de warmtepompen, echt een aanrader. De tekst hieronder gaat in op zaken die ik recent geleerd heb en waarover het in de media veel gaat.
Op de vraag "wie heeft er een warmtepomp in huis" worden in een volle zaal nog niet veel vingers opgestoken. Toch heeft iedereen een koelkast of vriezer in huis die met warmtepomp technologie werkt. Dat leert ons direct heel veel over de warmtepomp, erg veel onderhoud heb je niet nodig bij een warmtepomp. Af en toe het rooster schoonmaken, meer komt er niet aan te pas. Dat is wel anders dan met de CV Ketel die regelmatig door een monteur moet worden nagekeken.
Een warmtepomp is heel erg goed in het via comprimeren van gas de temperatuur van de koelvloeistof te beïnvloeden. Bij een koelkast wordt de warmte verwijderd uit de koelkast en met een hoge temperatuur afgegeven aan de ruimte waarin de koelkast staat. Een warmtepomp voor verwarming doet het net andersom. Die kan de koelvloeistof in de warmtepomp van 10 graden opwaarderen naar 35 graden. De warmte wordt daarbij onttrokken aan de bron.
Voor wat betreft geluid van de warmtepomp is de bron waar de warmtepomp zijn warmte uit haalt relevant. Als je gaten in de grond boort en hiermee warmte gaat oogsten uit de bodem (een grondgebonden warmtepomp), heb je amper geluid (!). De warmtepomp zelf bromt misschien wat, maar dat zal niet als hinderlijk worden ervaren. De temperatuur in de bodem is constant en niet afhankelijk van het weer of temperatuur buiten. Dit is de mooiste vorm van verwarmen met een warmtepomp maar ook de duurste. Voor individuele huizen loont de bronboring zich vaak niet en boren mag ook zeker niet op alle plaatsen. Als alternatief voor een diepe boring kun je een spiraal van 10 meter hoog/diep in je tuin laten ingraven of een lang leidingnet in je tuin integreren om zo warmte uit de bodem te oogsten. Voor huizengroepen, complexen of wijken zou een bronboring van 100 meter wel kunnen lonen en een mooie geluidsarme oplossing kunnen zijn. Voor deze gezamenlijke projecten kan ook seizoensopslag worden gebruikt. Dus warmte die in de zomer over is wordt opgeslagen om in de winter te gebruiken. Ik ben aan het onderzoeken of wij in onze wijk zoiets zouden kunnen doen.
Als je een individuele bron hebt is koeling in de zomer essentieel. Op die manier wordt jouw bron weer opgeladen voor het nieuwe seizoen. Soms zetten mensen de warmtepomp in de zomer uit, om energie te besparen, maar dit kan tot gevolg hebben dat de bron teveel warmte verliest en je uiteindelijk in de kou gaat zitten in de toekomst. Laat de pomp maar gewoon draaien.
In veel gevallen zal een lucht/water warmtepomp worden gehanteerd. Uit de buitenlucht wordt door de warmtepomp warmte geoogst. Dit gaat beter naar mate de buitentemperatuur hoger is, of andersom slechter als het koud wordt. De lucht wordt met een grote ventilator langs de warmtewisselaar geblazen, wat ook de reden is waarom deze vorm duidelijk meer geluid produceert. Dat is wel iets om mee rekening te houden. Doordat deze warmtepomp slechter werkt bij lage temperatuur is het essentieel dat je lage temperatuur verwarming zoals vloer- of wandverwarming hebt of Lage temperatuur radiatoren gebruikt. Alleen dan kan je met water van 30-35 graden je huis warm stoken. Heb je dat niet, dan is een hybride systeem waarbij op de koude dagen een gewone CV ketel de warmtevraag regelt een optie. In voor- en naseizoen verwarmt de warmtepomp, op hele koude dagen de CV. De later nog te noemen CO2 en Propaan warmtepompen kunnen ook een hogere watertemperatuur produceren en daardoor beter ingezet worden als je nog ouderwetse radiatoren hebt. Deze zijn echter nog nieuw in de markt.
Net als bij een koelkast zit er een koelmiddel in de warmtepomp. Geen CFK's meer (Chloor/Fluor koolwaterstoffen) die vroeger de veroorzakers waren van het gat in de ozonlaag maar wel HFK's (fluor koolwaterstoffen, die minder schadelijk zijn) die echter in Europees verband ook afgebouwd gaan worden. In de toekomst zullen warmtepompen werken op CO2 en propaan. Net als bij een koelkast merk je eigenlijk niets van deze chemicaliën. Ze zitten opgesloten in een gesloten circuit. Alleen bij een lekkage of reparatie aan het systeem zou dit middel moeten worden bijgevuld. Ik denk dat het belangrijk is bij de aanschaf van de warmtepomp te laten vastleggen hoe lang de fabrikant de navulmogelijkheid garandeert (Vaillant garandeert 15 jaar bijvoorbeeld). CO2 en propaan warmtepompen lijken beter toekomstbestendig, maar die zijn er nog niet volop en dus ook voorlopig nog duurder.
COP? in de media hoor je ook veel de afkorting COP, die staat voor coëfficiënt of performance. Deze COP is de reden waarom de warmtepomp zo'n mooie toekomst wordt toebedeeld. De warmtepomp is in staat om van 1 kW stroom 4 kW warmte te maken, de meeste warmte wordt immers uit de bron geoogst. Daarmee is een warmtepomp veel zuiniger dan de huidige CV-ketels, elektrische CV ketels of IR panelen. Daardoor dat de energiekosten bij het verwarmen van je woning met een warmtepomp ook lager kunnen zijn dan de huidige kosten met gas en je een warmtepomp ook terug kunt verdienen. De terugverdientijd is echter vaak langer dan 10 jaar. Als de gasprijs gaat stijgen, wat wel wordt verwacht door de experts, dan is een warmtepomp nog sneller interessant.
Een COP van 4 wordt alleen gehaald bij verwarming van je huis met lage temperatuur (water van 35 graden) en zeker niet bij verwarmen van het Douche- en badwater. Heb jij nog geen LTV (Lage Temperatuur Verwarming) dan is de COP veel lager en is het veel lastiger je investering terug te verdienen. In de
Volkskrant is een kritisch artikel geplaatst over de roep om warmtepompen, wat weer tot veel ingezonden brieven heeft geleid. De voor- en tegenstanders buitelen over elkaar en de straat heen.
Als je wat wilt doen in jouw huis om het klaar te maken voor de toekomst, dan blijft isoleren de allereerste stap. Daarna moet je aan je ventilatie en kierdichtheid werken, vervolgens Lage Temperatuur verwarming installeren en pas daarna ga je aan de warmtepomp. Die je natuurlijk het beste op je eigen zonnestroom laat draaien! Lage temperatuur verwarming kan vloer- of wandverwarming zijn, maar ook Lage Temperatuurradiatoren in plaats van je huidige radiatoren. Als je je huis goed geïsoleerd hebt zijn je radiatoren vaak te groot voor de nieuwe lagere warmtevraag. Een ventilator als
Speedcomfort kan dan al voldoende zijn.
Een waarschuwing vooraf bij het isoleren: Doordat je gaat isoleren gaat je energierekening omlaag. Daardoor wordt het lastiger om de warmtepomp terug te verdienen. Het is daarom verstandiger vooraf naar het totaalplaatje te kijken. Isoleren hoort bij de totale maatregelen en de totale warmtevraag in Nederland moet echt naar beneden om aan de klimaatdoelstellingen van Parijs te voldoen. Isoleren blijft dus gewoon super belangrijk!
Woon je in een redelijk recent gebouwde woning (na 1980) dan ben je het snelst van het gas af en kun je goed met een warmtepomp aan de gang. Woon je in een oudere woning (bijvoorbeeld zoals ons huis van 1925) dan is het veel lastiger. Experts zeggen dat deze mensen gewoon moeten wachten tot de warmtepomp goedkoper is geworden. Toch blijf ik positief en hoop binnenkort toch te kunnen laten weten dat de warmtepomp (waarschijnlijk hybride) er bij ons ook komt. Dan stel ik graag mijn huis open om te laten zien dat een warmtepomp ook in een oud huis kan, al denk ik niet dat volledig van het gas af bij ons er nu al kan komen. Tenzij we natuurlijk een wijkverwarming krijgen in onze straat......
